فرسان الهیجاء
فُرْسانُ الْهَیْجاء در شرح حالات اصحاب حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام کتابی در دو جلد به زبان عربی تألیف ذبیح‌الله محلاتی است .نویسنده بعدا کتاب را به فارسی ترجمه کرده است.. این کتاب، شرح حال ۲۳۰ تن از از اصحاب امام حسین(ع) است که در کربلا و پس از واقعه عاشورا در بصره و کوفه به شهادت رسیدند. مؤلف، شرح حال شهدا را از کتب قدیم و جدید جمع‌آوری کرده و به ترتیب حروف الفبا آورده است.
مؤلف
ذبیح‌الله محلاتی مشتاق عسکری (۱۳۱۰ق - ۱۴۰۶ق/۱۳۶۶ش) روحانی و نویسنده شیعه است. وی در سال ۱۳۳۰ق به عراق رفت، در حوزه علمیه نجف و سامرا تحصیل کرد و در سال ۱۳۷۶ق به ایران بازگشت. او دارای تألیفات فراوانی است از جمله ریاحین الشریعه، مآثر الکبرا فی تاریخ سامرا و فرسان الهیجاء.
ساختار
فرسان الهیجاء (سواران نبرد) در دو جلد نگاشته شده و حاوی نام ۲۳۰ تن از اصحاب امام حسین(ع) است. اصل کتاب به زبان عربی بوده و بعدها خود نویسنده آن را به فارسی برگردانده است.[۱] و آن نسخه به زبان عربی فعلا موجود نیست.
جلد اول که در سال ۱۳۴۸ق پایان یافته، شامل ۱۴۰ تن از اصحاب حسین بن علی(ع) است که به ترتیب حروف الفبا از ابو ثمامه صائدی تا عمار بن حسان طائی است.[۲]
جلد دوم هم حاوی احوالات ۹۰ نفر از اصحاب امام است که از عمار بن ابی سلامه همدانی آغاز شده و به یزید بن مهاجر پایان می‌یابد.[۳]
کتاب دارای بخش «خاتمه» است که در آن شرح حال محمد بن حنفیه[۴] را آورده و قسمتی هم با نام «تتمه نافعه» تشکیل داده که ماجرای مختار[۵] و رساله شمس الضحی پیرامون ورود سر امام حسین(ع)[۶] به مجلس یزید در آن آمده است.
بررسی محتوایی
نثر این کتاب، ساده و بدون پیچیدگی بوده و اسامی اصحاب اغلب با مقاتل معتبر همخوانی ندارد.[۷] محلاتی، درستی یا نادرستی برخی گفته‌ها را پیگیر نشده تا آن جا که افرادی که اصلا شهید نشدند، در زمره شهدا نام برده و یا دو بار نام یک فرد را به گمان اینکه اسم دو نفر بوده، آورده است.[۸]
ترجمه کتاب
کتاب با نام «فرسان الهیجاء فی تراجم اصحاب سید الشهداء» توسط محمد شعاع فاخر در سال ۱۳۸۶ش به عربی ترجمه شده است.
پانویس
- اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۵.
- مجاهدی، پژوهشی در مقتل‌های فارسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱و۱۹۲.
- مجاهدی، پژوهشی در مقتل‌های فارسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱و۱۹۲.
- محلاتی، فرسان الهیجاء، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۳۲-۱۹۸.
- محلاتی، فرسان الهیجاء، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۹۸-۲۵۹.
- محلاتی، فرسان الهیجاء، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۲۶۰-۳۰۴.
- مجاهدی، پژوهشی در مقتل‌های فارسی، ص۱۹۱و۱۹۲.
- اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۵.
منابع
- محلاتی، ذبیح‌الله، فرسان الهیجاء، تهران، مرکز نشر کتاب، ۱۳۹۰ق.
- اسفندیاری، محمد، کتابشناسی تاریخی امام حسین، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۰ش.
- مجاهدی، محمد علی، پژوهشی در مقتل‌های فارسی ـ کتابشناسی امام حسین(ع)، با همکاری پژوهشکده تحقیقات اسلامی، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش.
جهت مطالعه متن کامل کتاب اینجا کلیک کنید.