ابصار العین فی انصار الحسین علیه السلام
ابصار العین فی انصار الحسین
| ابصار العین فی انصار الحسین | |
|---|---|
| نویسنده: | شیخ محمد سماوی (متوفای ۱۳۷۰ ق) |
| برگرداننده: | سلحشوران طف - عباس جلالی |
| موضوع: | روز عاشورا، واقعه کربلا، یاران امام حسین(ع) |
| زبان: | عربی |
| ناشر: | دانشگاه شهید محلاتی ناشر فارسی: زائر |
| محل نشر: | قم ناشر فارسی: قم |
| تاریخ نشر: | ۱۴۲۹ق تاریخ نشر فارسی: ۱۳۸۱ش |
| سری: | یک جلد |
إبْصارُ العَین فی أنْصارِ الحُسین علیه‌السلام اثر شیخ محمد سماوی (متوفی ۱۳۷۰ق) درباره یاران امام حسین(ع) در واقعه کربلا و قبل از آن، اعم از شهدا و مجروحان. مؤلف در این کتاب، ۱۱۲ نفر از یاران امام را با ذکر طوایف و قبایل آنان بیان می‌کند.
محتویات
- ۱ درباره مؤلف
- ۲ درباره کتاب
- ۳ روش تألیف
- ۴ محتوای کتاب
- ۴.۱ ابواب کتاب
- ۴.۱.۱ شهدای خاندان ابوطالب
- ۴.۱.۲ شهدای بَنی اَسَدْ و بردگان
- ۴.۱.۳ شهدای هَمْدانی و بردگان آنان
- ۴.۱.۴ شهدای مَذْحَجی
- ۴.۱.۵ شهدای اَنصاری
- ۴.۱.۶ شهدای بَجِلی و خَثْعَمی
- ۴.۱.۷ شهدای كِنْدی
- ۴.۱.۸ شهدای غفاری
- ۴.۱.۹ شهدای كَلْبی
- ۴.۱.۱۰ شهدای اَزْدی
- ۴.۱.۱۱ شهدای عبدی
- ۴.۱.۱۲ شهدای تَیمی
- ۴.۱.۱۳ شهدای طایی
- ۴.۱.۱۴ شهدای تَغْلِبی
- ۴.۱.۱۵ شهدای جُهَنی
- ۴.۱.۱۶ شهدای تَمیمی
- ۴.۱.۱۷ یاران متفرقه ابا عبدالله الحسین ع
- ۴.۱ ابواب کتاب
- ۵ منابع کتاب
- ۶ چاپ‌های کتاب
- ۷ ترجمه
- ۸ پانویس
- ۹ منابع
- ۱۰ پیوند به بیرون
درباره مؤلف
نوشتار اصلی: محمد بن طاهر سماوی
محمد بن طاهر بن حبیب ترکی فضلی؛ عالم، فقیه، ادیب، شاعر و خطیب بود که به دلیل تولد و سکونت در منطقه سماوه به سماوی شهرت یافت. او در سال ۱۲۹۳ق در سماوه متولد شد و پس از دوران کودکی و فقدان پدر برای کسب علوم اسلامی به نجف رفت. سماوی تا سال ۱۳۲۲ق در نجف ماند و پس از بازگشت به موطن خود در سال ۱۳۳۰ش به عضویت مجلس درآمد. سماوی مدتی هم به عنوان قاضی نجف و حاکم شرع در بغداد مسؤولیت داشت. او همچنین عضو مجمع علمی عراق بود. سماوی در سال ۱۳۷۰ق در نجف از دنیا رفت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
از آثار او گذشته از کتاب ابصار العین می‌توان به «الطلیعه فی شعراء الشیعه»، «ظرفة الاحلام فیما نظم فی المنام»، «الکواکب السماویه فی شرح القصیدة الفرزدقیه»، «شجرة الریاض فی مدح النبی الفیاض» اشاره کرد.[۱]
درباره کتاب
آقابزرگ در الذریعه، از کتاب با نام «ابصار العین فی احوال انصار الحسین(ع)» نام برده و می‌نویسد:
«شیخ محمد سماوی آن را در ابتدای منصب قضاوت در نجف نوشته و در سال ۱۳۴۳ در نجف چاپ شد و پس از آن، مؤلف، مطالبی را بدان افزود که هنوز به زیور طبع آراسته نشده است.»[۲]
روش تألیف
مؤلف در داخل هر مقصد نام افراد را بدون ترتیب الفبا آورده و احتمال دارد ترتیب خاصی در نظر او بوده که روشن نیست. سماوی همچنین در موارد متعدد با عنوان «ضبط الغریب» به توضیح لغات یا وجه تسمیه‌ها پرداخته است.[۳]
محتوای کتاب
این کتاب، ۱۱۲ نفر از یاران آن حضرت را شمارش کرده که غالب آنان در کربلا و روز عاشورا و برخی هم پیش از واقعه در کوفه به شهادت رسیده‌اند. نویسنده پیش از بحث اصلی به مختصری از زندگی امام پرداخته است. سپس کتاب را به ۱۷ مقصد تقسیم نموده و در هر مقصد از یک خاندان یا قبیله سخن گفته است.[۴]
ابواب کتاب
شهدای خاندان ابوطالب
- علی بن حسین
- عبدالله بن حسین
- عباس بن علی
- عبدالله بن علی بن أبی طالب ع
- عثمان بن علی بن أبی طالب ع
- جعفر بن علی بن ابی طالب
- ابوبکر بن علی بن ابی طالب
- ابوبکر بن حسن بن علی
- قاسم بن حسن بن علی
- عبدالله بن حسن بن علی
- عون بن عبدالله بن جعفر
- محمد بن عبدالله بن جعفر
- مسلم بن عقیل
- عبدالله بن مسلم بن عقیل
- محمد بن مسلم بن عقیل
- محمد بن ابو سعید بن عقیل بن أبی طالب ع
- عبد الرحمن بن عقیل بن ابی طالب
- جعفر بن عقیل بن أبی طالب(ع)
- عبد اللّه بن یقطر حمیری
- سلیمان بن رزین غلام حسین بن علی
- اسلم بن عمرو، غلام حسین بن علی ع
- قارب بن عبدالله دئلی غلام حسین بن علی ع
- منجح بن سهم غلام حسن بن علی ع
- سعد بن حارث غلام علی بن أبی طالب
- نصر بن ابو نیزر، غلام علی بن أبی طالب
- حارث بن نبهان، غلام حمزة بن عبدالمطلب
شهدای بَنی اَسَدْ و بردگان
- انس بن حارث کاهلی
- حبیب بن مظهّر
- مسلم بن عوسجه اسدی
- قیس بن مسهّر صیداوی
- عمرو بن خالد صیداوی
- سعد بن عبدالله کوفی
- ابو موسی، موقّع بن ثمامه اسدی صیداوی
شهدای هَمْدانی و بردگان آنان
- ابوثمامه صائدی
- بریر بن خضیر همدانی مشرقی
- عابس بن ابی شبیب شاکری
- شوذب بن عبدالله همدانی شاکری
- حنظلة بن اسعد شبامی
- عبدالرحمن ارحبی
- سیف بن حارث بن سریع همدانی
- مالک بن عبدالله بن سریع همدانی
- عمار دالانی
- حبشی بن قیس نهمی
- ابو عمره، زیاد همدانی صائدی
- سوّار بن منعم همدانی نهدی
- عمرو بن عبداللّه همدانی جندعی
شهدای مَذْحَجی
- هانی بن عروه مرادی
- جنادة بن حارث
- واضح ترک؛ غلام حارث مذحجی سلمانی
- مجمّع بن عبد اللّه عائذی
- عائذ بن مجمّع بن عبد اللّه مذحجی عائذی
- نافع بن هلال جملی
- حجاج بن مسروق جعفی
- یزید بن مغفل جعفی
شهدای اَنصاری
- عمرو بن قرظه انصاری
- عبدالرحمن بن عبد رب انصاری
- نعیم بن عجلان انصاری خزرجی
- جنادة بن کعب انصاری خزرجی
- عمر بن جنادة انصاری خزرجی
- سعد بن حرث انصاری
- ابوالحتوف
شهدای بَجِلی و خَثْعَمی
- زهیر بن قین بجلی
- سلمان بن مضارب بجلی
- سوید بن عمرو بن ابی مطاع خثعمی
- عبدالله بن بشر خثعمی
شهدای كِنْدی
- یزید بن زیاد بن مهاصر
- حارث بن امرئ القیس کندی
- زاهر بن عمرو کندی
- بشر بن عمرو حضرمی کندی
- جندب بن حجیر کندی خولانی
شهدای غفاری
- عبداللّه بن عروة بن حرّاق غفاری و برادرش عبدالرحمن
- جون بن حوی، غلام آزادشده ابوذر غفاری
شهدای كَلْبی
- عبدالله بن عمیر کلبی
- عبدالأعلی بن یزید کلبی علیمی
- سالم بن عمرو، غلام بنی مدینه کلبی
شهدای اَزْدی
- مسلم بن کثیر اعرج ازدی ازدشنوه کوفی
- رافع بن عبد اللّه، غلام مسلم ازدی
- قاسم بن حبیب بن ابو بشر ازدی
- زهیر بن سلیم ازدی
- نعمان بن عمرو ازدی راسبی و برادرش حلاس
- عمارة بن صلخب ازدی
شهدای عبدی
- یزید بن ثبیط عبدی، عبد قیس بصری و پسرانش عبدالله و عبیدالله
- عامر بن مسلم عبدی بصری و غلامش سالم
- سیف بن مالک عبدی بصری
- أدهم بن امیه عبدی بصری
شهدای تَیمی
- جابر بن حجّاج، غلام عامر بن نهشل تیمی تیم اللّه بن ثعلبه
- مسعود بن حجّاج تیمی تیم اللّه بن ثعلبه و پسرش عبدالرحمن
- بکر بن حی بن تیم اللّه بن ثعلبه تیمی
- جوین بن مالک بن قیس بن ثعلبه ضبعی تیمی
- عمر بن ضبیعة بن قیس بن ثعلبه ضبعی تیمی
- حبّاب بن عامر بن کعب بن تیم اللات بن ثعلبه تیمی
شهدای طایی
تصویر کتاب سلحشوران طف
تصویر کتاب ابصار العین با تحقیق محمدجعفر طبسی
- عمّار بن حسّان طایی
- امیة بن سعد طایی
شهدای تَغْلِبی
- ضرغامة بن مالک تغلبی
- کنانة بن عتیق تغلبی
- قاسط بن زهیر بن حارث تغلبی و برادرانش کردوس و مقسط
شهدای جُهَنی
- مجمّع بن زیاد بن عمرو جهنی
- عبّاد بن مهاجر بن ابو مهاجر جهنی
- عقبة بن صلت جهنی
شهدای تَمیمی
یاران متفرقه ابا عبدالله الحسین ع
- جبلة بن علی شیبانی
- قعنب بن عمر نمری
- سعید بن عبدالله حنفی[۵]
منابع کتاب
سماوی مأخذ هر گزارش را در ابتدا یا انتهای آن بیان می‌کند (محقق کتاب، جلد و صفحه این مآخذ را نیز آورده است). گاه هم مطالبی را با تعبیر «قالوا» یا «قال اهلُ السّیر» آورده که به نظر می‌رسد دلیل آن شهرت مطلب در منابع و اتفاقی بودن آن باشد. مورخان و منابعی که وی مطالب خود را از آنان گرفته غالباً کتب دست اول و معتبر هستند.
سماوی همچنین در موارد متعدد با عنوان «ضبط الغریب» به توضیح لغات یا وجه تسمیه‌ها پرداخته است.[۶]
چاپ‌های کتاب
این کتاب، نخستین بار در سال ۱۳۴۱ق. در چاپخانه حیدریه نجف اشرف چاپ گردید.[۷] از سال ۱۳۴۱ق در نجف و ایران، مکرر به چاپ رسیده است، چاپ اخیر آن توسط مرکز تحقیقات سپاه با تحقیق محمد جعفر طبسی انجام شده است.
ترجمه
ترجمه کتاب ابصار العین هم با استفاده از همین چاپ تحقیقی، توسط عباس جلالی و با عنوان «سلحشوران طف» در انتشارات زائر منتشر شده است.
همچنین عبدالرحیم عقیقی بخشایشی سه کتاب مقتل تسمیة من قتل مع الحسین، ابصار العین و نفثة المصدور را در یک کتاب، با عنوان «سه مقتل گویا در حماسه عاشورا» ترجمه کرده و به فارسی برگردانده است.
پانویس
- سماوی، سلحشوران طف، ۱۳۸۱ش، ص۲۲،۲۴.
- تهرانی، الذریعة، ج۱، ص۶۵
- کتابخانه دیجیتال نور.
- سماوی، سلحشوران طف، ۱۳۸۱ش، ص۲۵.
- سماوی، سلحشوران طف، ۱۳۸۱ش، ص۵-۱۰.
- کتابخانه دیجیتال نور.
- سماوی، ابصارالعین، ۱۴۲۹ق، ص۲۵
منابع
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء.
- سماوی، محمد، ابصار العین، قم، دانشگاه شهید محلاتی، ۱۴۲۹ق.
- سماوی، محمد، سلحشوران طف، ترجمه عباس جلالی، قم، زائر، ۱۳۸۱ش.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
جهت مطالعه متن کامل کتاب اینجا کلیک کنید.