نویسنده: مهدی رضوانی پور

ده پرتو از مشترکات دو بانوی بهشتی

پرتو نهم: شرافت و قداست محل دفن

برخى از اماکن داراى تقدّس و شرافت خاصى هستند که مهم‏ترین عامل تشرف آنها، عامل انسانى، یعنى حضور بندگان خالص خداى رحمان همچون انبیا واولیا و صلحا مى‏باشد؛ چنان که در ابتداى سوره تین، خداوند متعال چهار قسم را ذکر نموده که هر کدام بیانگر مکانى خاص مربوط به یکى از پیامبران الهى مى‏باشد:

«وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هذَا الْبَلَدِ الاَمین؛(118) قسم به انجیر و زیتون و سوگند به طور سینین و قسم به این شهر امن (مکه).»

در تفسیر این آیات گفته ‏اند: «این اقسام مذکور، مشعر است بر شرف این بقاع مبارکه و آنچه ظاهر شده از آنها از خیر و برکت به سبب سکناى پیغمبران و علما در آن؛ زیرا منبت تین و زیتون، مهاجر حضرت ابراهیم(ع) و مولد حضرت عیسى(ع) و منشأ او، و طور محل مناجات حضرت موسى(ع) و مکه موضع خانه و مطاف عالمیان و مولد حضرت خاتم(ص) و مبعث آن سرور است.»(119)

شرافت بیت المقدس:

همچنین بیت المقدس از جمله مکانهایى است که داراى قداست و شرافت ویژه‏اى مى‏باشد؛ چرا که مهبط وحى و محل نزول ملائکة الله بوده و سالهاى زیادى حضور پیامبران و اولیاى بزرگى همچون داود پیامبر(ع)، سلیمان نبى(ع) و عیساى مسیح(ع) را درک نموده و جایگاهى است که مریم عذرا(س) تحت صیانت ولایى و تعلیم و تربیت معنوى حضرت زکریا(ع) به عبادت پروردگار و تهذیب و تطهیر ضمیر خویش مشغول بوده، مراتب رشد و تعالى روحى را طى کرده و در نهایت نیز مدفن متبرکى براى آن سرور و سیده زنان عالم گردیده است. در شرافت و عظمت این مکان مقدس همین بس که معراج پر راز و رمز رسول ختمى مرتبت(ص) از آنجا صورت پذیرفته است:

«سُبْحانَ الّذِى اَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ المَسْجدِ الْحَرَامِ اِلَى الْمَسْجِدِ الاَقْصَا الَّذِى بَارَکْنَا حَولَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ اَیَاتنَا؛(120)

پاک و منزه است خدایى که بنده‏اش را در یک شب از مسجد الحرام به مسجد الاقصى که گرداگردش را پر برکت ساختیم، برد تا آیات خود را به او نشان دهیم.»

نظر علامه طباطبایی ره:به فرموده علامه طباطبایى در تفسیر المیزان، مراد از مسجد الاقصى به قرینه جمله

«اَلَّذِى بَارَکْنَا حَولَه؛

جایگاهى که اطرافش را مبارک نمودیم»، بیت المقدس است.(121) و از ام هانى، دختر ابوطالب که معراج رسول اکرم(ص) از خانه او آغاز گردید، روایت شده که فرمود:

«اِنَّ الْحَرَمَ کُلَّه مَسْجِدٌ وَ الْمَسجدُ الاَقْصَى

هُوَ بَیْتُ الْمُقَدَّسِ

و هو مَسْجِدُ سُلَیْمانَ بْنَ دَاوُدِ؛(122)

همانا حرم کلّش مسجد است و مسجد الاقصى همان بیت المقدس است که مسجد سلیمان فرزند داود(ع) مى ‏باشد.»

شرافت مدفن کریمه:

شهر قم و مدفن حضرت فاطمه معصومه(س) نیز در روایات متعددى مورد ستایش قرار گرفته، و داراى شرافت و تقدس شمرده شده است؛ قداستى که قبل از حضور صفیه آل طه(س) به جهت حضور شیعیان دلباخته اهل بیت(ع) و بندگان عارف و خالص خداى رحمان به وجود آمده است؛

چنان که در روایتى، امام کاظم(ع) قم را جایگاه آل پیامبر و پناهگاه پیروان آنها معرفى مى‏ نماید:

«قُم عُشُّ آلِ مُحمدٍ و مَأْوَى شِیعَتِهِمْ؛(123)  قم آشیانه خاندان محمد(ص) و پناهگاه شیعیان آنهاست.»

و در روایت دیگرى، امام صادق(ع) خاک قم را داراى ارزش و اعتبار والا مى ‏داند که جز به خاطر حضور ارادتمندان ائمه(ع) نمى‏ باشد:

«تُرْبَةُ قُم مُقَدَّسةٌ و اهلُها مِنَّا وَ نَحنُ مِنْهُمْ لا یُریدُهُمْ جَبّارٌ بِسُوءٍ اِلاَّ عُجِّلَتْ عُقُوبَتُه؛(124)

خاک قم مقدس است و اهل آن از ما هستند و ما از آنهاییم. هیچ جبّار و سرکشى اراده بدى به آنها نمى‏کند، مگر آنکه به زودى به کیفر خود مى‏رسد.»

و امام هادى(ع) در بیان وجه تسمیه قم، آن را بخشى از سرزمین بیت المقدس به حساب آورده، م ى‏فرماید:

«انَّمَا سُمِّىَ قُمْ بِه لانَّه لَمّا وصلت السفینةُ الیه فى طوفان نوح(ع) قامت، و هو قِطعَةٌ مِنْ بَیْتِ المقدس؛(125)

همانا قم به این اسم نامیده شد، زیرا زمانى که کشتى در طوفان نوح(ع) به آن رسید، قیام کرد و آن قطعه‏اى از بیت المقدس مى‏ باشد.»
این شرافت و قداست ارض قم با حضور شفیعه روز جزا، حضرت معصومه(س) جلا و صفایى دیگر یافته؛ زیرا که چون صدف، مروارید گرانبهاى بهشتى را در خود جاى داده است:

زمین قم به مثل صدف بود آرى            وجود معصومه گوهر است اینجا(126)

اشعار امام:

امام خمینى - قدّس سرّه - نیز در مدح و تنظیر آن حضرت به فاطمه زهرا(س) چنین سروده:

آن یک خاک مدینه کرده مزین                  صفحه قم را نموده این یک انور
خاک قم این کرده از شرافت جنت             آب مدینه نموده آن یک کوثر
عرصه قم غیرت بهشت برین است           بلکه بهشتش یساولى است برابر
زیبد اگر خاک قم به عرش کند فخر            شاید گر لوح را بیابد همسر
خاکى عجب خاک آبروى خلایق                ملجأ بر مسلم و پناه به کافر(127)

دری از درهای بهشت:

حرم مطهر کریمه اهل بیت(س) بسان کهربایى قوى است که شیفتگان ولایت را از گوشه و کنار دنیا به سوى هاله نورانى خویش جذب مى‏کند و چون پروانگان عاشق به طواف شمع وجود خویش وا مى‏دارد و درى از درهاى بهشت جاودان را به سوى آنها مى‏ گشاید که

«اِنَّ للجَنَّةِ ثمانیةَ اَبْوَابٍ و لاَهلِ قُمّ وَاحِدٌ مِنْهَا، فَطُوبَى لَهُمْ، ثُمَّ طُوبَى لَهُمْ، ثُمَّ طُوبَى لَهُمْ؛(128)

به درستى که براى بهشت هشت در است و یکى از آنهابراى اهل قم مى‏ باشد. پس خوشا به حال آنها، و خوشا به حال آنها، و خوشا به حال آنها.»

به همین جهت است که امام جواد(ع) فرموده ‏اند:

«مَنْ زَارُ قَبْرَ عَمَّتِى بِقُمِّ فَلَهُ الجَنَّه؛(129)

کسى که قبر عمّه ‏ام را در قم زیارت کند، بهشت براى اوست.» و معلوم است که هر زیارتى چنین ثمره ‏اى نمى‏ تواند داشته باشد و تنها زیارتى بهشت نعیم را نتیجه مى‏بخشد که با شناخت و معرفت نسبت به آن حضرت توأم باشد:

«من زارها عارفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الجَنَّة؛(130)

کسى که او را با معرفت به حقش زیارت کند، بهشت براى اوست»؛ شناختى که مدارج والاى طهارت، معرفت، تقوا، عبادت، صداقت و نورانیت آن خاتون را در صحیفه قلب زائر ترسیم نماید و اسوه ‏اى مناسب را براى زندگانى روحانى به تصویر کشد.

پی نوشتها:

118 . سوره تین: 95، آیات 1 تا 3.
119 . تفسیر اثنى عشرى، ج 14، ص 271.
120 . سوره اسراء: 17، آیه 1.
121 . المیزان، ج 13، ص 4.
122 . تفسیر البیان، ج 6، ص 444.
123 . بحارالانوار، ج 57، ص 214، ح 31.
124 . همان، ص 218، ح 49.
125 . همان، ج 60 ص 213، ح 24.
126 . زندگانى حضرت معصومه و تاریخ قم، مهدى صحفى، ص 99، شعر از حیدر معجزه.
127 . دیوان امام، قصیده نورین نیّرین، ص 256.
128 . بحارالانوار، ج 57، ص 215، ح 33، از امام رضا(ع).
129 . همان، ج 102، ص 265، ح 3.
130 . همان،ص 226، ح 4.