نویسنده: مهدی رضوانی پور

ده پرتو از مشترکات دو بانوی بهشتی

پرتو ششم: صفت صّدیقه

«صدّیق» و «صدّیقه» مبالغه در تصدیق است و در لغت به کسى گفته مى‏شود که دائم الصدق باشد(87) و همواره و در همه حالات با صدق و راستى زندگى کند؛ صداقتى در گفتار، کردار، پندار و اعتقاد. همچنین به فرد کامل در صدق(88) و یا ملازم و همراه(89) با صدق معنا شده است.

و از دیدگاه قرآن مجید، صدّیقان کسانى هستند که مورد انعام خداوند واقع شده‏اند و با انبیا، شهدا و صالحان رفیق راه و هم ‏قافله مى‏ باشند:

«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّه وَ الرَّسُولَ فَاُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ اَنْعَمَ اللَّه عَلَیْهِم مِنَ النَّبِیّینَ و الصِّدیقینَ و الشُّهَدَاءِ و الصَّالِحینَ و حَسُنَ اُولئِکَ رَفیقاً؛(90)

و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، با کسانى همراه خواهد بود که خداوند نعمت خود را بر آنها تمام کرده، از پیامبران و صدیقان و شهدا و صالحان، و آنها رفیقان خوبى هستند.»

بعد از مقام نبوت:

از نوع بیان آیه فوق چنین استفاده مى‏ شود که بعد از مقام نبوت، مقامى بالاتر از مقام صدق و راستى نیست؛ صدقى که نه فقط در سخن گفتن که در اعمال و نیّات نیز حضور دارد؛ زیرا حقیقت اسلام و ایمان بدون آن محقق نمى ‏گردد؛ چنان که امیرمؤمنان، على(ع) مى‏ فرماید:

«اَلصِّدقُ عِمادُ الاْسلامِ وَ دَعَامَةُ الاِیمانِ؛(91)

صدق و راستى ستون اسلام و پشتوانه ایمان است.» و قرآن کریم مى ‏فرماید:

«وَ الَّذِینَ ءَامنوُا بِاللَّه وَ رُسُلِهِ اُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقونَ؛(92) و آنان که به خدا و رسولانش ایمان آوردند، صدّیق هستند«.

مریم صدیقه است:

مریم عذرا(س) از جمله کسانى است که در آیه‏اى از قرآن مجید به صدّیقه توصیف شده:

«ما المسیحُ ابنُ مریمَ الاَّ رَسولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ و اُمُّهُ صِدّیقةٌ؛(93) نیست مسیح پسر مریم، مگر پیامبرى که به تحقیق پیامبران قبل از او گذشتند و مادرش صدیقه بود.»

و در آیه‏اى دیگر تصدیق کننده کلمات ربوبى و کتب آسمانى معرّفى گردیده است:

«وَ مَریمَ ابْنتَ عِمرانَ الّتِى اَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فیه مِنْ رُوحِنَا و صَدَّقتْ بِکَلِمَاتِ رَبِّهَا و کُتُبِهِ و کَانَتْ مِنَ القانِتینَ؛(94)

و مریم دختر عمران که دامان خود را پاک نگه داشت، پس از روح خود در او دمیدم و کلمات پروردگار و کتابهاى او را تصدیق کرد و از طاعت پیشگان بود.»

مریم در انجیل لوقا:

در انجیل لوقا نیز آن گاه که جبرئیل فرشته بر دختر عمران ظاهر مى ‏شود و مى‏گوید: «سلام بر تو اى دخترى که مورد لطف پروردگار قرار گرفته ‏اى! خداوند با توست.»(95) و سپس نوید تولد پسرى مقدس، به نام عیسى را به او مى‏دهد، حضرت مریم(س) سخنى را اظهار مى‏کند که در حقیقت همان تصدیق کلمات رب و تصدیق بشارت جبرئیل مى ‏باشد، وى چنین مى‏گوید: «من خدمت‏گزار خداوند هستم و هر چه او بخواهد، با کمال میل انجام مى‏دهم. از خدا مى‏ خواهم که هر چه گفتى، همان بشود.»(96)

غسل دادن مریم:

در بین روایات اسلامى هم حدیثى از امام جعفر صادق(ع) وارد شده که مریم عذرا(س) همچون فاطمه زهرا(س) صدیقه به شمار آمده است. روایت از مفضّل، شاگرد امام صادق(ع) نقل شده که مى‏گوید: «از ابو عبدالله(ع) پرسیدم: چه کسى فاطمه را غسل داد؟ حضرت فرمود: امیرمؤمنان(ع). گویا این سخن بر من عظیم جلوه کرد. به همین جهت، فرمود: مثل اینکه از خبرى که به تو دادم، دلتنگ شدى. گفتم: فدایت شوم، حقیقتاً چنین شدم. فرمود: دلتنگ نشو! زیرا او (فاطمه) صدیقه بود و غسل نمى‏داد او را مگر صدّیق، آیا نمى‏دانى که مریم را غسل نداد، مگر عیسى.»(97)

کریمه متصف به صفت صدیقه:

حضرت فاطمه معصومه(س) نیز علاوه بر اینکه در بین علما متصف به وصف «صدیقه» است(98) و این وصف با لقب او، «معصومه» ملازم مى‏ باشد، حقیقت صدق و راستى در گفتار و رفتار که همان تقواى واقعى است، در اوصاف نقل شده در زیارت‏نامه حضرتش (البرةُ الرشیدة التقیّة النقیّة؛(99)

نیکو کردارِ هدایت شده پرهیزکار وارسته) قرار دارد و در سراسر زندگى پر ماجراى آن صفیة الله(س) متجلّى مى‏باشد که روح لطیفش لحظه‏اى از مسیر حق و صراط مستقیم میل ننمود.

در ضمن روایاتى که از طریق این محدثه آل طه(س) به دست ما رسیده و هر کدام گنجینه‏اى گرانبها از جواهر زیبنده ولایت است، مى‏تواند خود گواه آشکارى بر صدق لسان حضرتش باشد؛ احادیث پربارى که در محور اصول اعتقادى شیعه و تأکید به وصالت و ولایت امیر مؤمنان على(ع) و تثبیت جایگاه غدیر در فرهنگ تشیع و تمجید از شهر قم مى‏باشد.

پی نوشتها:

87 . فرهنگ بزرگ جامع نوین.
88 . المنجد.
89 . معجم مقاییس اللغة.
90 . سوره نساء: 4، آیه 69.
91 . غرر الحکم و درر الکلم، ص 219، ح 4311.
92 . سوره حدید: 57، آیه 19.
93 . سوره مائده: 5، آیه 75.
94 . سوره تحریم: 66، آیه 12.
95 . انجیل لوقا، ب 1، آیه 28.
96 . همان، آیه 38.
97 . الکافى، ج 1، ص 459، ح 4: «عن مفضَّل، قال: قلتُ لابى عبدالله(ع) مَن غَسَل فاطمةَ؟ قال: ذاکَ امیرُالمؤمنین، و کأنِّى اسْتعظمتُ مِنْ قَوْلَه، فقالَ: کَاَنَّک ضِقْتَ بما اخبرتُکَ بِهِ، قال فقلتُ: قد کان ذلک جعلتُ فِداکَ قال فقال: لا تَضیقَنَّ فاِنّها صِدیقَةُ ولَم یکنْ یَغْسِلْها الاّ صدیقٌ اَما عَمِلْتَ اَنَّ مریَمَ لَمْ یَغْسِلْها اِلاّ عیسى«.
98 . زبدة التصانیف، ص 499.
99 . انوارالمشعشعین، ج 2، ص 285