اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیی فِیهِ مَشْکوراً وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولاً وَ عَیبِی فِیهِ مَسْتُوراً یا أَسْمَعَ السَّامِعِین

 ای خدا در این روز سعیم را (در راه طاعتت) بپذیر و گناهانم را در این روز ببخش و عملم را مقبول و عیبم را مستور گردان ای بهترین شنوای دعای خلق.

اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیی فِیهِ مَشْکوراً

خدایا سعی و زحمت ما را بپذیر، روزه گرفتن زحمت دارد، مبارزه با خواسته های نفسانی زحمت دارد، بالاخره گرسنگی و تشنگی را تحمل کردن زحمت دارد و با همه این مشقت ها اگر خداوند نپذیرد این انسان بیچاره باید چه خاکی بر سر بریزد درست مانند کشاورزی که زحمت بکشد و تخم و بذر بپاشد و زمین را اصلاح بکند ولی با تمام این احوال آفت بیاید و زراعت را از بین ببرد و محصولی برداشت نشود این کشاورز چقدر باید غصه بخورد؟! لذا مواظب باشیم اعمال ما دچار آفت نشود، گاهی با یک غیبت تمام اعمال خودمان را از بین می بریم. با یک غیبت اعمال چهل روزه شما در نامه عمل شخص غیبت شونده نوشته می شود [1] و این در صورتی هست که عمل خوبی داشته باشی واگر عمل خوبی نداشته باشی در این صورت اعمال زشت و گناهان شخص غیبت شده در نامه اعمال شمایی که از او غیبت کرده اید نوشته می شود.

تا می توانیم درباره دیگران حرف نزنیم و به نفس خودمان توجه کنیم و ببینیم خودمان چکاره هستیم؟ از خود سئوال کنیم و بینیم آیا هیچ عیبی نداریم؟ مگر می شود که ما عیب نداشته باشیم؟!

روایت:

در حدیث آمده است: چگونه هست که تیغ کوچک را در چشم برادر دینی ات می بینی « یبصر أحدهما القذی فی عین أخیه و لا یبصر الجذع فی عین نفسه » [2] ولی شاخه به آن بزرگی که در چشم خودت رفته است را نمی بینی؟!

و این مطلب کنایه از این هست که تو عیب های بزرگ خودت را نمی بینی ولی عیب های کوچک دیگران به چشم تو بزرگ می آیند لذا درحدیث دیگری آمده است: خوشا به حال کسی که به عیب های خودش مشغول است و به عیوب دیگران نمی پردازد. [3]

لذاست که از خدا می خواهیم که اعمال ما را قبول کند و به ما کمک کند تا گرفتار آفت نشویم

 وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُوراً

خدایا در ماه رمضان گناهانم را بیامرز، ماه رمضان فصل در آمد است، چرا که خواب شما در این ماه عبادات است « نومکم فیه عبادة»، نفس کشیدن شما عبادت است « انفاسکم فیه تسبیح » [4] نفس

می کشید ثواب سبحان الله برای شما می نویسند و این ماه عجب ماه پر برکتی هست! خلاصه این ماه، ماه پردرآمدی هست و جای تعجب خواهد بود که با این همه در آمد انسان نتواند جان خودش را از گرو در آورد و مورد آمرزش الهی قرار نگیرد، رسول اکرم در خطبه شعبانیه می فرمایند: پشت شما از بار گناه سنگین شده است و به گرو رفته است و در ماه رمضان بیائید و بدنتان را از گرو در آورید. [5]

الان ما در گرو هستیم و گناهان ما را سنگین کرده اند؛ اگر می بینی برای نماز صبح نمی توانی از خواب بلند شوی بخاطر گناهان توست

حدیث:

شخصی به امیرالمومنین ( علیه السلام ) گفت: من هر شب می خواهم نماز شب بخوانم ولی موفق نمی شوم! جکار کنم؟ حضرت فرمودند: «قیدتک ذنوبک» گناه تو را زنجیر کرده است [6]

و اگر کسی دوست دارد نماز شب بخواند و موفق نمی شود باید اهل استغفار بشود تا موفق به نماز شب بشود و اشکال کار از گناهان ماست که ما را به غل و زنجیر کشیده است.

حکایت:

شخصی شبانگاهان از خواب بیدار شده بود، شنید مرغی در حال ناله کردن است و آن شخص با شنیدن صدای آن مرغ گریه کرد و بی هوش شد

دوش مرغی به صبح می نالید **** عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش

یکی از دوستان مخلص را ****مگر آواز من رسید به گوش

و یکی از دوستان او صدای داد و ناله وی را شنید و گفت: من گمان نمی کنم که تو از صدای بانگ مرغی بی هوش بشوی

گفت باور نداشتم که تو را ****بانگ مرغی چنین کند مدهوش

از ماجرا سئوال کرد و دوستش در جواب گفت:

گفتم این شرط آدمیت نیست ****مرغ تسبیح خوان و من خاموش [7]

لذاست که

« هر که سحر ندارد**** از خود خبر ندارد »

از برکات ماه رمضان استفاده کنید و سحر های ماه مبارک رمضان را درک کنید لذا این شعر « هر که سحر ندارد **** از خود خبر ندارد » شعر پر مغزی هست، انسانی که اهل خلوت و سحر نیست خودش را نشناخته است و باید بگردد و بببیند که او چه حقیقتی هست؟!

حدیث:

در روایت آمده است: عجب است مردم دنبال گمشده خود می گردند ولی دنبال خودشان نمی گردند! [8]

اگر انسان خودش را بشناسد متوجه خواهد شد که او گنج جواهر ناسوت هست و ای بشر بدان تو خیلی مهم هستی! برو وضوء بگیر و رو به قبله بنشین و صد مرتبه به خودت بگو من چه حقیقتی

هستم؟ من کیم؟ شاید خودت را پیدا کنی! آن وقت که خودت را پیدا کردی تازه هوس نماز شب می کنی!

وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولاً وَ عَیبِی فِیهِ مَسْتُوراً

خدایا در این ماه رمضان اعمال مرا بپذیر و عیب های من را مخفی کن و بپوشان و کسی را از عیوب من مطلع نکن، البته خدا این ستاریت را انجام داده است تا بحال هم نگذاشته است کسی از عیب ما با خبر شود، اگر گناه بو داشت هیچ دونفری کنار هم نمی نشستند! « قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لَوْ تَکاشَفْتُمْ مَا تَدَافَنْتُم » [9] اگر از عیوب هم با اطلاع بودیم کسی جنازه دیگری را دفن نمی کرد اما خدای ارحم الراحمین ستار العیوب هست و مردم در نماز میت می خوانند « اللَّهُمَّ إِنَّا لَا نَعْلَمُ مِنْهُ إِلَّا خَیراً » [10].

یا أَسْمَعَ السَّامِعِین

ای خدایی که تو از همه شنونده ها شنوده تر هستی، اگر ما نجوای هم بکنیم خداوند می شنود حضرت موسی به خداوند گفت: « یا رَبِّ أَ قَرِیبٌ أَنْتَ مِنِّی فَأُنَاجِیک أَمْ بَعِیدٌ فَأُنَادِیک» خدا فرمود « یا مُوسَی أَنَا جَلِیسُ مَنْ ذَکرَنِی » خداوند فرمود: هر کس به یاد من باشد من با او همنشین هستم [11]

پی نوشت ها:

[1] - آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار ج‏2 ص  161   

پيغمبر (ص) فرمود: هر كه مرد يا زن مسلمانى را غيبت كند خدا تا چهل روز نماز و روزه او را نپذيرد مگر كه غيبت شده از او درگذرد، و فرمود (ص) هر كه در ماه رمضان مسلمانى را غيبت كند روزه‏اش ثواب ندارد،  و بنقل سعيد بن جبير فرموده (ص) يكى روز قيامت بيارند بدرگاه خدا و نامه عملش را بدستش دهند و حسنات‏ خود را در آن نبيند  و گويد الها اين نامه من نيست چون حسناتم را در آن نبينم باو گفته شود پروردگارت نه گم كند و نه فراموش كند براى غيبت كردن عملت بر باد رفته، و ديگرى آورند و نامه‏اش را باو دهند و در آن طاعت بسيار بيند و گويد الها اين طاعتها را نكردم باو گفته شود چون فلانى تو را غيبت كرد حسناتش بتو داده شده‏

[2] - ‏شرح‏نهج‏البلاغة ابن ابي الحديد  ج : 9 ص : 62 ؛ همچنين ؛كتاب  نصايح  ص  28  ؛ پيامبر اكرم ( صلي الله عليه و آله و سلم ) :شما خار را در چشم برادرتان مى‏بينيد، و شاخه را در چشم خود نمى‏بيني

[3] - خطبه 176 نهج البلاغه ؛ «يَا أَيُّهَا النَّاسُ طُوبَى لِمَنْ شَغَلَهُ عَيْبُهُ عَنْ عُيُوبِ النَّاس‏»

[4] - وسائل‏الشيعة ج : 10 ص : 313 ، بخشي از خطبه شعبانيه پيامبر اكرم ( صلي الله عليه و آله و سلم )

.... ِ أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِيَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِيَامِهِ وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِيَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِيم‏.....

[5] - وسائل‏الشيعة ج : 10 ص : 314

ا َيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِكُمْ فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ وَ ظُهُورَكُمْ ثَقِيلَةٌ مِنْ أَوْزَارِكُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِكُم‏

[6] - كافي ج : 3 ص : 450

 مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ص فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنِّي قَدْ حُرِمْتُ الصَّلَاةَ بِاللَّيْلِ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَيَّدَتْكَ ذُنُوبُكَ                 

[7] - سعدي شيرازي ؛ مواعظ

[8] - منبعي يافت نشد

 آقا جمال خوانساري در شرح خود بر غرر الحكم ج 6 ص 148 آورده است كه ؛ معرفت نفس خود  سودمندترين معرفتهاست، مراد معرفت قدر و پايه نفس خودست و استعداد آن را از براى مراتب عاليه أخروى، و «بودن آن سودمندترين معرفتها» باعتبار اينست كه باعث اين مى‏شود كه تجاوز از حدّ خود نكند و خود را سبك و خوار نيز نكند و سعى كند در آنچه قابليّت و استعداد آن دارد.

[9] - بحارالأنوار ج : 74 ص : 385

[10] - الكافي ج : 3 ص : 184 بخشي از اذكار نماز ميت

 اللَّهُمَّ إِنَّا لَا نَعْلَمُ مِنْهُ إِلَّا خَيْراً وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِي إِحْسَانِهِ وَ تَقَبَّلْ مِنْهُ وَ إِنْ كَانَ مُسِيئاً فَاغْفِرْ لَهُ ذَنْبَهُ وَ ارْحَمْهُ وَ تَجَاوَزْ عَنْهُ بِرَحْمَتِك‏

[11] - كافي ج : 2 ص : 496

 ُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ الَّتِي لَمْ تُغَيَّرْ أَنَّ مُوسَى ع سَأَلَ رَبَّهُ فَقَالَ يَا رَبِّ أَ قَرِيبٌ أَنْتَ مِنِّي فَأُنَاجِيَكَ أَمْ بَعِيدٌ فَأُنَادِيَكَ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا مُوسَى أَنَا جَلِيسُ مَنْ ذَكَرَنِي فَقَالَ مُوسَى فَمَنْ فِي سِتْرِكَ يَوْمَ لَا سِتْرَ إِلَّا سِتْرُكَ فَقَالَ الَّذِينَ يَذْكُرُونَنِي فَأَذْكُرُهُمْ وَ يَتَحَابُّونَ فِيَّ فَأُحِبُّهُمْ فَأُولَئِكَ الَّذِينَ إِذَا أَرَدْتُ أَنْ أُصِيبَ أَهْلَ الْأَرْضِ بِسُوءٍ ذَكَرْتُهُمْ فَدَفَعْتُ عَنْهُمْ بِهِمْ