حضرت فاطمه (س) و زندگى مشترک

نویسنده: ا. آشوری

همسردارى فاطمه سلام الله علیها
در حدیثى مى خوانیم که پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله از على علیه السلام پرسید: «کَیْفَ وَجَدْتَ أَهْلَکَ؟ قَالَ: نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ، وَ سَأَلَ فَاطِمَةَ، فَقَالَتْ: خَیْرُ بَعْلٍ؛ (1) (ای علی) فاطمه سلام الله علیها، همسرت را چگونه یافتى؟ گفت: بهترین یار بر اطاعت [و بندگى] خداوند، و [سپس] از فاطمه سلام الله علیها سؤال کرد: گفت: او بهترین شوهر است.»

حضرت فاطمه سلام الله علیها در موقعیتى بسیار حساس و بحرانى در خانه حضرت على علیه السلام زندگى مى کرد؛ چرا که سپاه اسلام همیشه در حال آماده باش بود و در هر سال، چندین جنگ واقع مى شد و امام على علیه السلام در تمام یا اکثر آن جنگها شرکت داشت. هرگاه با پیکری خسته به خانه باز مى گشت، از مهربانیها، دلگرمیها و نوازشهاى همسر عزیزش کاملاً برخوردار مى شد؛ زخمهاى تنش را شستشو مى کرد و لباسهاى خون آلود او را مى شست، (2) فداکاریها و شجاعتهایش را مى ستود، و بدین وسیله دلش را گرم و براى جنگ آینده آماده اش مى نمود.
حضرت على علیه السلام مى فرماید: «وَ لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ عَنِّی الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَان؛ (3) به راستى همیشه این گونه بود که وقتی به او نگاه مى کردم، و تمام غمها و غصه‌هایم برطرف مى شد.»
حضرت فاطمه سلام الله علیها هرگز بدون اجازه على علیه السلام از خانه خارج نشد و هیچ گاه او را غضبناک نکرد. او در ساعات وداع خویش به على علیه السلام گفت: «یَا ابْنَ عَمِّ! مَا عَهِدْتَنِی کَاذِبَةً وَ لَا خَائِنَةً وَ لَا خَالَفْتُکَ مُنْذُ عَاشَرْتَنِی فَقَالَ علیه السلام مَعَاذَ اللَّهِ أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرُّ وَ أَتْقَى وَ أَکْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ مِنْ أَنْ أُوَبِّخَکِ بِمُخَالَفَتِی؛ (4) پسر عمو! هرگز مرا دروغگو و خائن نیافتى، از روزى که با من معاشرت کردى، با دستورات تو مخالفت نکردم. امام على علیه السلام فرمود: [اى دختر پیامبر!] معاذ الله [که تو در خانه من بدرفتارى نموده باشى؛ زیرا] مراتب خداشناسى، نیکوکارى، پرهیز کارى، بزرگى و خداترسى تو به حدى است که جاى ایراد و خرده گیرى در مورد مخالفت با من ندارد.»
همان گونه که ازدواج فاطمه سلام الله علیها و على علیه السلام بر پایۀ ملاکهاى انسانى و کمالات آسمانى شکل گرفت، ادامه و قوام زندگى آن دو نیز خود حکایت از ایثار، گذشت، فداکارى و خداجویى آنان دارد. در این بخش به برخى از ارزشها در زندگى حضرت زهرا سلام الله علیها اشاره مى کنیم:

1.رضایت شوهر
امیرمؤمنان علیه السلام مى فرمود: «تا فاطمه سلام الله علیها زنده بود کارى نکردم که او را به خشم آورد و بر هیچ کارى او را مجبور نکردم. او نیز هیچ گاه مرا به خشم نیاورد و در هیچ کارى از من نافرمانى نکرد. به راستى هر وقت به او نظر مى کردم، غم و اندوهم برطرف مى شد.» (5)

2. تقسیم کار
روزی حضرت على علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها نزد پیامبر صلی الله علیه وآله آمدند و تقاضا کردند کارهاى خانه و زندگى را براى هریک معین کند. پیامبر صلی الله علیه وآله، کارهاى داخلى منزل را براى فاطمه سلام الله علیها و بیرون از خانه را براى على علیه السلام تعیین فرمود. حضرت فاطمه سلام الله علیها عرض کرد: «فقط خدا مى داند که من چقدر خوشحالم از اینکه رسول خدا صلی الله علیه وآله مرا مأمور به کارهایى نکرد که فقط از عهده مردان بر مى آید.» (5) در عمل نیز چنین شد. امام صادق علیه السلام مى فرمود:
«رسم این بود که على علیه السلام آب و هیزم مى آورد و فاطمه سلام الله علیها آرد آسیاب مى کرد....» (6)

3. ساده زیستى
سلمان از ملاحظۀ لباسهاى ساده، کم قیمت و کهنۀ حضرت زهرا سلام الله علیها تعجب کرد. روزی حضرت سلام الله علیها نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله رفت و عرض کرد: «یا رسول الله! سلمان از لباس من تعجّب کرده است. سوگند به خدایى که تو را به حق مبعوث کرد، من و على علیه السلام پنج سال است که چیزى نداریم به جز پوست قوچى که روزها شترمان روى آن علف مى خورد و شب آن را فرش خود مى کنیم و نیز بالش ما چرمى است که از لیف خرما درست شده است.» (7)
و اما سلمان خود مى گوید: «روزى حضرت فاطمه سلام الله علیها را دیدم که چادرى وصله دار و ساده بر سر دارد. در شگفت ماندم و گفتم: عجبا! دختران پادشاه ایران و قیصر روم بر کرسیهاى طلایى مى نشینند و پارچه هاى زربفت به تن مى کنند و این دختر رسول خداست که نه چادرهاى گران قیمت بر سر دارد و نه لباسهاى زیبا. فاطمه سلام الله علیها در جوابم فرمود: «اى سلمان! خداى بزرگ لباسهاى زینتى و تختهاى طلایى را براى ما در روز قیامت ذخیره کرده است.» (8)

4.تحمل سختى کار
روزى رسول خدا صلی الله علیه وآله به خانه حضرت فاطمه سلام الله علیها آمد، او را دید که لباسى از پشم شتر دارد و با دست آسیاب را مى گرداند و در همان حال فرزند خود را شیر مى دهد. پیامبر صلی الله علیه وآله با دیدن این وضع، متأثر شد و گریست، و فرمود: «اى دخترگرامى! امروز تلخیهاى دنیا را براى شیرینی هاى آخرت بچش.»
فاطمه سلام الله علیها عرض کرد: یا رسول الله! خدا را بر نعمت هایش حمد مى کنم و بر کرامتهایش شکر می‌گذارم. آن گاه این آیه نازل شد: «وَ لَسَوْفَ یُعْطیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی»؛ (9) «حق تعالى در قیامت آن قدر به تو خواهد داد که راضى شوى.» (10)

پی نوشت :

1) قاضى نورالله حسینى، احقاق الحق، ج 10، ص 401؛ و ر. ک: صفورى شافعى، نزهة المجالس، ج 2، ص 226.
2) سیره ابن هشام، ج 3، ص 106، به نقل از ابراهیم امینى، بانوى نمونه اسلام، صص 78 - 79.
3) بحارالانوار، ج 43، ص 134.
4) همان، ج42، ص 191، روایت 20.
5) بحار الانوار، ج 43، ص134؛ قرب الاسناد، ص52.
6) ناسخ التواریخ، حالت فاطمه سلام الله علیها، ص417.
7) فضائل الزهرا، ص77.
8) عوالم المعارف، ج 11، ص130.
9) تفسیر نور الثقلین، ج 5، ص594.
10) ضحی/5.
11) مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص390.

منبع : کتاب حضرت زهرا(سلام الله علیها) / معاونت تبلیغ و آموزشهای کاربردی حوزه علمیه قم/ چاپ اول-1390.